Η θέση και τούτης της γιορτής στην ψυχοσύνθεση του χωρικού του τόπου είναι πιο κάτω απ' τα Χριστούγεννα και πολύ πιο κάτω από το Πάσχα. Στους Δυτικούς συμβαίνει το αντίθετο. Και το έθιμο τούτο σιγά σιγά με την επικοινωνία και τη μίμηση έρχεται, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, και στην Ορθοδοξία. Οι μεγαλουπόλεις τελευταία πέρασαν και στον τόπο μας πολλά ξενικά έθιμα. Το χωριό βαστάει ακόμα άλλα μέχρι πότε; Η προετοιμασία για τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς ή καλύτερα για τη γιορτή του Άη Βασίλη είναι πιο λίγη απ' εκείνη για τα Χριστούγεννα. Για το φαγοπότι απ' τά Χριστούγεννα έχουν μείνει καλούδια. Τα γλυκίσματα μένουν και η Βασιλόπιττα θα φτιαχτή την παραμονή ή την πρόπαραμονη. Τα πιο συνηθισμένα γλυκίσματα είναι οι δίπλες, τα μελομακάρονα και ο μπακλαής. Τα χρειαζούμενα βρίσκονται σοδειακά σε κάθε σπιτικό. Τα χρόνια της φτώχειας γίνονταν για το καλό λίγες δίπλες και πασπαλισμένες με σουσάμι ή βουτηγμένες σε μέλι με λίγο ψιλοκομμένο καρύδι από πάνω που κι' αυτό ήτανε πολύ. Η βασιλόπιττα σκέτο ψωμί, πιο πολύ ξομπλιασμένη παρά γευστική. Σκέτο καθάριο ψωμί από ψιλοκρισαρισμένο αλεύρι με πέντε καρύδια σταυρωτά και αλειμμένο από πάνω με χτυπημένο κρόκο αυγού. Για το τραπέζι της καλής μέρας, ήταν αρκετά μια βραστή κότα, ότι είχε απομείνει απ'τό θρεφτάρι, του Χριστού και η βασιλόπιττα. Στα καμπίσα χωριά θρέφανε και γαλοπούλες αλλά για να τις πουλήσουν στις μεγαλουπόλεις κι' έτσι θα οικονομόμαγαν τα έξοδα για την Πρωτοχρονιά. Στους Καθενούς, όπου η πιο μεγάλη παραγωγή σε δημητριακά, φτιάχνανε τρείς βασιλόπιττες. Η μια για το τραπέζι, η άλλη για το πηγάδι, πολύ μικρή, και η τρίτη επίσης μικρή για τα κέρατα του βοδιού, του ζωντανού που βοηθούσε σ' όλες τις γεωργικές εργασίες. Τούτο το έθιμο που απ' όσα ξέρω δεν συνηθιζότανε στ' άλλα χωριά της κοιλάδας, ακολούθαγε μια περίεργη τελετουργική εκδήλωση. Η Καθενιώτισα το πρωί της Πρωτοχρονιάς πήγαινε στο πηγάδι ν' αντλήσει νερό και μαζί με το νερό φρόντιζε να πιάσει ο κουβάς της και μια από τις βασιλόπιττες που το προηγούμενο βράδυ είχαν ριχτεί σ' αυτό. ( Όλες έριχναν από μια σ' ένα από τα πηγάδια του χωριού, φυσικά σε εκείνο που συνήθιζαν ν' αντλούν νερό ). Η μεταφορά του νερού και της πίττας στο σπιτικό έπρεπε να γίνει αμίλητα και γι' αυτό φρόντιζαν ν' αποφύγουν κάθε συνάντηση με το να πάνε σ' αυτή τη δουλειά όσο μπορούσαν πιο πρωί. Όταν τις άλλες μέρες συναντούσαν κανέναν βαρύ στο δρόμο και δεν έλεγε την κατά την ώρα ευχή, του έλεγαν: << Τι το αμίλητο νερό κουβαλάς; >> Όταν οι νοικοκυρές με το νερό και την πίττα φτάνανε στο σπίτι κάποιος απο μέσα, συνήθως ο σύζυγος ή η πεθερά την ρωτούσε : << Τί είδες απ' εκεί που έρχεσαι; >> << Είδα - έλεγε - στάρια, κριθάρια, πρόβατα, γελάδια, γεννήματα λογιού λογιού, όρνιθες, κλωσσόπουλα κ.α. >> Ακολουθούσε η ευχή << καλή χρονιά >> και το δίστιχο : <<Κλού κλού στ' ορνίθια μας καλή χρονιά στα σπίτια μας >> Την άλλη πίττα την έβαζαν στα κρέατα του καματερού και περίμεναν με τις κινήσεις του ζώου να πέση, όταν έπεφτε πρόσεχαν να δουν αν έπεσε απ' την καλή ή από την ανάποδη, γιατί ανάλογα θα πήγαινε και η χρονιά. Σ' όλα τ χωριά της κοιλάδας με μια πέτρα καθαρή και φερμένη απ' τλο ποτάμι ή το πηγάδι ή με το γουδόχερο κτύπαγαν πολύ σιγά συμβολικά και φυσικά, τα παιδιά στο κεφαλί στον ύπνο τους και προτού σηκωθούν, οι μανάδες το πρωί της Πρωτοχρονιάς. Τούτο το έθιμο συμβόλιζε την υγεία και την γεροσύνη που θα έπρεπε, να κάνη ο Θεός, να έχουν τα παιδιά όλο το χρόνο. Θα έμενε το παιδί γερό στο πνεύμα και θάντεχε στις αρρώστιες, όπως η πέτρα ή το μπρούτζο. Τελευταία πληροφορήθηκα ότι και στ' άλλα χωριά της κοιλάδας γίνεται όπως και στους Καθενούς το κουβάλημα του αμίλητου νερού και το ρίψιμο στα πηγάδια ή τα ρέματα, βασιλόπιττες και σιτάρι. Ακόμα γίνεται και η ίδια ερώτηση από μέσα από το σπίτι σέ κείνη που κουβαλάει το αμίλητο νερό και για απάντηση δίνει η νοικοκυρά την ίδια με την Καθενιώτισα, τα πρόλαβα δε αυτά μικρός πριν πάω δημοτικό και στα Ψαχνά. Μετά τα ξυπνητούρια τα παιδιά αναζητούσαν τα δώρα, που θα τους είχαν φέρει οι Σκαλήμπιδες. Οι κρεμασμένες στον τοίχο πάνω απ' τα κεφάλια τους, μαθητικές σακούλες ψαχνόντουσαν με προσοχή. Τα συνηθισμένα δώρα ήτανε ξηροί καρποί και ένα πορτοκάλι που είχε πάνω του καρφωθεί κατάλληλα ένα μεταλλικό νόμισμα κατά προτίμηση ασημένιο. Όχι λίγες φορές για τα κακά παιδιά και για όσα δεν πήγαιναν καλά στα γράμματα ή ήτανε ανυπάκουα οι Σκαλήμπιδες τους πήγαιναν πέτρες και χώματα. Αυτά τα ελαττώματα τους όλο το χρόνο για να μην πάθουν το ίδιο και την άλλη χρονιά. Τα τραγούδια που λένε τα παιδιά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στον τόπο, δεν διαφέρουν απ' εκείνα που λένε σ' όλη την Ελλάδα και τις πολιτείες. Στην Άτταλη έλεγαν και τούτο : << Πάλιν ακούσατ' άρχοντες πάλιν να σας ειπούμε ότι και αύριον εστί ανάγκη να χαρούμε και να πανηγυρίσουμε περιτομή Κυρίου και εορτή του μάκαρος μεγάλου Βασιλείου Κάνω λοιπόν αρχήν καλήν επαίνους να συνθέσω τον Άγιο Βασίλειο δια να επαινέσω της Καισαρείας γέννημα βλαστός Καππαδοκίας >>